Cinema in Context



Achtergrond


Cinema Context laat zien dat de filmvoorstelling het hart van de filmcultuur is. Zonder toeschouwers, vertoners en distributeurs bestaat een film niet; pas tijdens de voorstelling komt hij tot leven. Juist de context waarin de film vertoond wordt kan ons een beter inzicht geven in de lokale filmcultuur.

Cinema Context bestaat uit vier collecties van gegevens die ons informeren over de totstandkoming van een filmvoorstelling: films, bioscopen, personen en bedrijven. De kern van Cinema Context bestaat in feite uit niet meer dan deze vier lijsten en hun dwarsverbanden. Met behulp van deze kerngegevens zijn netwerken en patronen in de filmcultuur te analyseren. Cinema Context levert pure informatie en bevat geen plaatjes. Er zijn wel enkele affiches opgenomen, maar daar kan niet op gezocht worden.

Cinema Context bevat alle bioscopen die sinds 1900 in Nederland hebben gestaan. Als er iets bekend is over de directie, de bouwgeschiedenis of de architect, kunt u dat terug vinden. En als een reizende bioscoop honderd jaar geleden uw woonplaats aandeed, is Cinema Context er meestal van op de hoogte.

Cinema Context bevat bijna alle films die voor 1960 in een Nederlandse bioscoop hebben gedraaid. Voor 1913 is het niet altijd mogelijk gebleken om de oorspronkelijke titels te achterhalen. Waar deze identificatie niet is gelukt, wordt alleen de Nederlandse titel vermeld. In de overige gevallen geeft Cinema Context zowel de originele titel als de Nederlandse titel waarmee een film indertijd werd aangekondigd. Deze titel kan nogal eens afwijken van de oorspronkelijke titel. Cinema Context is daarom een belangrijk hulpmiddel bij het identificeren van films in oude bronnen. Vaak weet Cinema Context ook wie de film in Nederland heeft uitgebracht en waar hij is vertoond. Deze vertoninggeschiedenis vertelt ons meer over de Nederlandse filmcultuur dan de films. Het jaartal achter een film heeft betrekking op de wereldpremière. Bij Nederlandse films is hiervoor meestal het jaar van de filmkeuring overgenomen. Het is de bedoeling om ook de films die na 1960 in Nederland vertoond zijn, toe te voegen.

Cinema Context bevat een grote hoeveelheid informatie over filmvoorstellingen van 1896 tot 1940 in diverse steden van Nederland. Elk programma van elke week is opgenomen voor zover de gebruikte bronnen er melding van maken. Ook als er musici optraden tijdens een voorstelling, of een kapelmeester, een explicateur of variété artiest, staan ze er zoveel mogelijk bij vermeld. Vooral uit Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht en Groningen zijn veel programma's te vinden. In de collectie Voorstellingen kunt u ook gegevens over toegangsprijzen en bioscooporkesten zoeken; zie aldaar bij Help. De collectie wordt voortdurend uitgebreid. Zelfs reizende bioscopen zijn vaak te volgen van 1896 tot 1910, ook buiten de genoemde steden. Bedenk dat niet alle programma's bekend kunnen zijn omdat er bronnen ontbreken. Sommige bioscopen adverteerden niet of nauwelijks, terwijl andere bioscopen elke week hun programma aankondigden. De laatste zijn daardoor beter vertegenwoordigd. Cinema Context stelt de onderzoeker in staat om zelf de representatitiveit van deze informatie te analyseren en te beoordelen.

Cinema Context heeft ook veel informatie over personen en bedrijven. Wilt u weten wie in 1934 aan het hoofd stond van het Rembrandt Theater in Utrecht, dan kunt u dat snel terugvinden. Ook distributeurs staan waar mogelijk vermeld, zodat te zien is wie een bepaalde film uitbracht.

Cinema Context biedt toegang tot de dossiers van de centrale filmkeuring tussen 1928 en 1960. Iedere seconde film moest in die tijd eerst worden goedgekeurd voordat hij vertoond mocht worden. Cinema Context maakt deze informatie online toegankelijk, met uitzondering van de gegevens over korte, buitenlandse films. Het is niet alleen mogelijk om te zoeken in de 29.000 dossiers, dankzij Cinema Context kunnen we deze massa gegevens nu ook als een samenhangend corpus analyseren. Naast de centrale filmkeuring bestond er ook nog een katholieke nakeuring, die op lokaal niveau werkzaam was. Als een film bij deze nakeuring verboden werd in de jaren dertig, staat dat bij de filmkeuring vermeld.

Cinema Context is een aanvulling op de Internet Movie Database (IMDb), geen vervanging. Deze website is niet bedoeld om te zoeken naar acteurs, actrices of regisseurs van films. IMDb is daar veel beter in. Daarom heeft Cinema Context bij iedere film gezorgd voor een link naar zijn IMDb-pagina. Met een simpele muisklik krijgt u informatie over de credits van een film. Als er nog betere links beschikbaar komen in de toekomst, voegen we die toe. U vindt bij Cinema Context ook geen overzicht van álle films die ooit gemaakt zijn en geen informatie over de huidige programmering van bioscopen. Daar zijn andere bronnen voor.

Cinema Context is zowel een online encyclopedie als een onderzoeksinstrument voor de geschiedenis van de Nederlandse filmcultuur. U kunt hier niet alleen informatie vinden over wie, wat, waar en wanneer. U kunt deze informatie ook analyseren en patronen en netwerken bestuderen. Dankzij Cinema Context zijn we in staat het DNA van de Nederlandse filmcultuur bloot te leggen. De ontwikkeling van het instrument is gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Cinema Context biedt grondstoffen, maar de onderzoeker zal de geboden informatie zelf tot een eindproduct moeten verwerken. Internationale, vergelijkende onderzoeken lijken een haalbare doelstelling voor de toekomst, maar dan moeten er wel goede afspraken worden gemaakt over de onderlinge afstemming. Deze website vormt het begin van een hopelijk vruchtbare samenwerking met andere landen. De vooruitzichten stemmen alvast optimistisch.

Cinema Context doet aan bronvermelding. U kunt meestal snel zien waar de informatie vandaan komt. Soms is een algemene vermelding voldoende. Bij de Filmkeuring is de bron altijd het Nationaal Archief in Den Haag. Bij de bioscopen komen de gegevens vanaf 1925 meestal uit de naam- en adreslijsten van de Bioscoopbond en zijn opvolgers. Bij filmvoorstellingen wordt bij voorkeur de krant genoemd waarin het programma te vinden is. Bij voorstellingen van reizende bioscopen komt de informatie vaak uit latere publicaties, die zo veel mogelijk vermeld worden.

Cinema Context is met zorg samengesteld. Onderzoekers kunnen vrij beschikken over alle gegevens. Zij mogen de benodigde data selecteren, downloaden en verwerken in analyses. Onderzoekers doen er uiteraard verstandig aan de gegevens op volledigheid en juistheid te controleren. Zij blijven zelf verantwoordelijk voor de resultaten van hun onderzoek. Het is niet toegestaan om data uit Cinema Context te gebruiken voor commerciële doeleinden. Voor het verkrijgen van toestemming voor commercieel gebruik dient u in alle gevallen contact op te nemen met de Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam.

Cinema Context is nooit volledig en kan altijd beter. Correcties en aanvullingen zijn van harte welkom. Klopt er iets niet, stuur de redactie dan gerust een e-mail.